Biz bir Türk sorunun var olduğunu tәsbit edәmәdik
Mehran Baharlı
Üzülәrәk biz İranda bir Türk sorunun var olduğunu tәsbit edәmәdik, onu bir siyasi güc mәrkәzinә çevirәbilmәdik. Biz xalqın kәndiliyindәn başlatdığı Haray Haray mәn Türkәm ayaqlanmasını sürdürәbilmәdik, onu İranın siyasi atmosferindә unutdurduq. Mәn burada İran mәrkәziyәtini әldә etmәkdәn danışmıram. Mәnim sözlәrim Azәrbaycan mәfhumu vә ya Türklük qavramı ilә dә ilgili deyildir. Son yüzildә, İran, Türkiyә vә Iraqda Kürd hәrәkәtinin başardıqlarını, bizim İranda başaramadıqlarımızın özәtidir. Mәn Türk sorunun, Türkiyә vә İrandakı Kürd hәrәkәtlәrin tәrsinә, İranın siyasi mәsәlәsi halına gәtirәmәdiyimizdәn, onu sürәkli qılamadığımızdan danışıram.
Biz xalqdan qopuq olmamanı öyrәnmәliyik, hәrәkәtin sürәkliliyinin siyasi vә tәbliğati alanlarda yollarını tapmalıyıq. Siyasi quruplar xalqdan qopuq olsalar, onların istәk vә ehtiyaclarını anlamaz vә sonucda xalqı gәrәkdiyindә hәrәkәtә geçirәbilmәz, yanı bizim indi içindә bulunduğumuz durum. Xalqdan amac, İran vә Güney Azәrbaycanda yaşayan Türk xalqıdır. Milli demokratik hәrәkәt, Güney Azәrbaycan vә İranda yaşayan Türk xalqının milli haqlarını demokratik yollarla әldә etmәyә çalışan bütün güclәrin toplusudur. Biz isә bu güclәri oluşduran aydınlar, düşünürlәr, siyasi aktivistlәr vә .... dir.
Bu durumun ortaya çıxmasının başlıca sorumlusu xalqımızı parçalamaya çalışan paniranst-İrançı, Kilasik Azәrbaycançı vә Turanı qurtarmaq peşindә olan gәrçәklәrdәn qopuq Türk aydın vә aktivistlәrdir. Kilasik Azәrbaycançılar vә Turançıların milli demokratik hәrәkәtimizi sapdırmalarına bundan artıq izin verilmәmәlidir. Türk xalqı milli haqlarına istәr bağımsızlıq olsun istәr federalism olsun, belә sapıq vә marjinal düşüncәlәri әlәmәdәn yetişәbilmәz. Demokratik Türkçülük İranda yaşayan Türk xalqına hәm gәlәcәk hәm vәtәn qazandıracaqdır, ancaq hәm Kilasik Azәrbaycançılıq hәm dә Turançılıq bu ikisini Türk xalqından әsirgәyәcәkdir.
Buna rәğmәn gәlәcәk bizimdir. Çünkü biz acı vә rahatsız edici bu gәrçәklәri görüp var olan sapma, yanlış vә әksiklәri düzәltmәkdә qәrarlıyıq. Yuxarıda bu acı vә rahatsız edici gәrçәklәr, әksik vә yanlışlardan ikisinә dәyinmişәm. Bunlar bәrtәrәf edilmәdәn gәlәcәk, geçmişdә olduğu kimi bizim olamaz.
------------------------------
1-Mәncә insanların özgürcә görüş bildirmәsini, hәlә siyasi analizlәri qışqırtıcı (tәhrikamiz), xeyri olmayan vә ixtilaf yaradan kimi adlandırmaq çağımıza uymayan davranışlardır. Biz artıq gәrçәkdәn totaliter anlayışı tәrk etmәli vә düşüncәlәrdәn qorxmamalıyıq. Düşüncәlәri özgürcә bildirmәk, bildirmәni öyrәnmәk vә bildirilәn fәrqli düşüncәlәrә dözüm vә sayqı göstәrmәk isә, son dәrәcә xeyirlidir. Bu davranışlar ixtilaf deyil, gәrçәk vә qalıcı birlikdәliyin tәmәli sayılır. Dünya dәyişir vә bizim dә er gec bu dәyişimә vә başda düşüncә özgürlüyünә sözdә vә yalnız laf olsun diyә deyil, içdәn inanmamız vә sayqı göstәrmәmiz gәrәkir.
2-Mәnim yuxarıdakı istatusum tәhrikamiz deyildir, bir entelektüel uyarı vә dürtü nitәliyindәdir. Bu görüşlәr Türk milli demokratik hәrәkәtinin caydırılması deyil, tam tәrsinә onun düzgün doğrultusunu bәlirlәmәk üçün söylәnәn sözlәrdir.
3-İddia edilәnin tәrsinә İranda yaşayan başqa Türk qurupları diyә bir şey yoxdur. Bu söylәm Türk xalqının düşmanlarının tasarısıdır vә üzülәrәk bir sürü Kilasik Azәrbaycançı, Turançı vә panİranist Türklәr tәrәfindәn dә mәnimsәnmişdir. Mәn bu yanlış görüşü Türk xalqına әn zәrәrli vә әn tәhlikәli görüşlәrdәn biri olaraq görürәm. İranda tәk bir Kürt millәti, tәk bir Türkmәn millәti, tәk bir Fars millәti, tәk bir Әrәb millәti olduğu kimi, tәk bir Türk millәti dә vardır. İranda çeşitli Kürt quruplarının varlığını iddia edәn, tәk bir Kürt millәti olduğunu dananlar, nә qәdәr Kürt xalqı vә Kürdüstana zәrәr verdiklәri kimi, İranda tәk bir Türk millәtinin var olduğunu vә onları çeşitli Türk quruplara bölәnlәr dә Türk xalqı vә Azәrbaycana zәrәr verirlәr.
4-Türk dünyası isә bu qonu ilә tәmәldәn heç bir ilgisi yoxdur. Çünkü Türk dünyası tәrkibindә olan Türk kәlmәsi, bir dillәr vә millәtlәr ailәsinin gәnәl adı olup әslindә Türkül vәya Turkic qavramı qarşılığında qullanılan yanlış bir adlandırmadır. Oysa mәnim yazım İran vә güney Azәrbaycanda yaşayan Türk xalqı (etnik-milli qurupu) ilә ilgilidir. Bu anlamda da Türk, Türkmәndәn bilә ayrı bir etnik-milli qurupdur.Turan Birliyini qurma ülküsü isә mәncә, İslaviyan vәya Latin birliyini qurma kimi bütünüylә absurd bir düşüncәdir.
5- Azәrbaycan vә Türklük qavramları arasında nә ziddiyәt vardır nә eyniyәt. Çünkü bunlar kateqoriyal olaraq iki ayrı alanla ilgilidirlәr. Azәrbaycan bir coğrafi ad vә kimlikdir, Türk isә bir etnik-milli ad vә kimlik.
İranda tәk Türk xalqının varlığını danmaq, onu çeşitli Türk quruplarına vә qovmlarına bölmәk, habelә onun tarixi milli adını Türkdәn başqa şeylәrә (İranlı, Azәri, Azәr, Azәrbaycanlı, ....) dәyişdirmәk, İrançılıqla Fars vә başqa sömürgәçi oyunların fәrqli vә tәhlikәli versiyonlarıdır ve onun Azerbaycan yurdu ilә Türk millәti kimi, İrandaki ötәki Türkül qurublarına da (Türkmәn, Xәlәc, Qazaq, ... ) vә elәcә dә Türkül (Turkic) dünyasına da xeyri yoxdur.
6-Güney Azәrbaycan vә İranda yaşayan Türk xalqı qavramına qarşı çıxmaq (hansı ad vә bahana ilә olursa olsun, istәr Kilasik Azәrbaycançılıq, istәr Turançılıq, istәr İran millәti-İrançılıq), İran devlәti vә Fars milliyәtçiliyinin asimilasiyon vә inkar siyasәtlәri xidmәtindә olmaq demәkdir. Çünkü onlar Güney Azәrbaycan vә İranda Türk millәti qavramı vә varlığını tәhrif edәrәk yox etmәk istәyir. Türk siyası aktivistlәr vә aydınlar kәsinliklә bu oyunlara bundan artıq alәt olmamalıdırlar, öz millәtlәri vә kimliklәrini bundan daha artıq baltalamamalıdırlar.
Azerbaycanlılıq mefhumu Üzerine Qısa-qısa notlarım
Arif Keskin
Güney Azerbaycan Milli herekatı içinde Azerbaycan adına düşmenlik derecesinde alerjisi olan zeif ve kiçik bir fikri axım var. Bu fikri axımın ne istediyi belli olmasa da, Azerbaycan adının silinib yox olmasını istediyi aşıkardır. Ele gösterirler ki, sanki Azerbaycan adı Türklüye qarşıdır.
- Güney Azerbaycanda gerçekleşen bütün toplantı, miting, gösetri, tören ve elece traxtur oyunlarındakı şuarlara baxıldığında Azerbaycan şuarı esasi ve temel şuarlardan biridir. Güney Azerbaycanda “haray haray men Türkem” şuarı verildiyi kimin “Azerbaycan, Azerbaycan” şuarı da verilir.
- Milli herekatımız içinde Türklük ve Azerbaycanlılıq mefhumu arasında her hanki şekilde ziddiyet yoxdur. Onlar bir-birini güçlendiren ve tekmilleştiren mefhumlar olaraq görülür.
- Azerbaycanlılıq mefhumunu Türklük mefhumu qarşısına qoyanlar bunun ne qeder yanlış olduğu kimin ne qeder zererli olduğunun ferqinde deyiller.
- Azerbaycanlılıq mefhumu ortadan qalxarsa istiqlal, fedralizm, milli-medeni haqlar ve diger benzeri isteklerin heç bir menası qalmaz. Azerbaycanlılıq özlüyünde o istekleri de içeririr.
-Azerbaycanlılıq mefhumu ortadan qalxarsa öz müqedderatını teyin etme haqqının da bir analmı olmaz. Milletler düzeyinde öz müqedderattını teyin etme haqqı veten anlayışını gerektirir.
-Tarxi tecrübeler gösterir ki, veten anlayışı olmayan milliyetçi hereketler istedikleri neticeleri almaqda başarısız olublar.
- Azerbaycanlılıq özlüyünde üç ferqli anlam içerir: Azerbaycanlılıq mefhumu bir Türk grubunun adı (Türkiyede Azeri Türkü deyiller), Azerbaycan Türklerinin tarixi veteni ve Azerbaycanlı bağlamında etnisite mensubluğuna baxmayaraq yurddaşlıq bağının adıdır. Azerbaycan mefhumunun çox layeli/qatlı bir mefhum olduğuna diqqet etmeliyik.
- Azerbaycanlılıq mefhumuna qarşı çıxmaq fars milliyetçi asimlasyon siyasetinin xidmetinde olmaq demekdir. Çünki onlar da Azerbaycanı ya öz leyhine terif edir veya yox etmek isteyirler.
- Azerbaycanlılıq ve Türklük arasında ziddiyet yoxdur, onlar bir-birini tekmilleşdirir. Azerbaycanlılığı Türklüyünden boşaltmaq Türklüyü Azerbaycanlılıqdan boşaltmaq qeder yanlış ve tehlikelidir.
- Azerbaycandan behs etmek İrandaki diger Türk grublarını unutmaq anlamına gelmir.. Tarixi tecrübeler gösterir ki; Azerbaycan zeyif oldukçaq diger Türk grubları da zeyif olur, Azerbaycan güçlendikçe İrandaki diger Türk grubları da güçlenir. İrandaki diger Türk grublarının güçlenmesinin yolu Azerbaycanın dirçelişinden geçir.
- Azerbaycan adına qarşı çıxmaq ve onu “ İran adı altında eritmeye çalışmaq" edaletli deyil, tarixi gerçeklere de uyqun deyil ve eyni zamanda Türk milliyetçiliyine de qarşı davranış sayılır. Azerbaycan Türklerinintarixii vetenini Azerbaycan olmaqdan çıxardıb ve onu Farslıqla özdeşleşmiş/eynileşmiş İranlılıq içine yerleşdirmek mentiqi, edaletli ve doğru olmadığı kimin Türk milliyetçiliyine de muğayirdir/tersdir.
- Azerbaycanı İran içinde eritmek İrançılığın gizli, ferqli ve tehlikeli versiyonudur ve onun Azerbaycan-Türk milletine xeyri olmadığı kimin İrandaki diger Türk grublarına da ve elece de Türk dünyasına da xeyri yoxdur.
-Azerbaycanlılaşmaq telebi Türkleşmek ve çağdaşlaşmaqla(demokrai, insa haqları ve benzeri istekler) birlikde Güney Azerbaycan Milli hereketinin fikri esaslarını teşkil etmekdedir.
Üzülәrәk biz İranda bir Türk sorunun var olduğunu tәsbit edәmәdik, onu bir siyasi güc mәrkәzinә çevirәbilmәdik. Biz xalqın kәndiliyindәn başlatdığı Haray Haray mәn Türkәm ayaqlanmasını sürdürәbilmәdik, onu İranın siyasi atmosferindә unutdurduq. Mәn burada İran mәrkәziyәtini әldә etmәkdәn danışmıram. Mәnim sözlәrim Azәrbaycan mәfhumu vә ya Türklük qavramı ilә dә ilgili deyildir. Son yüzildә, İran, Türkiyә vә Iraqda Kürd hәrәkәtinin başardıqlarını, bizim İranda başaramadıqlarımızın özәtidir. Mәn Türk sorunun, Türkiyә vә İrandakı Kürd hәrәkәtlәrin tәrsinә, İranın siyasi mәsәlәsi halına gәtirәmәdiyimizdәn, onu sürәkli qılamadığımızdan danışıram.
Biz xalqdan qopuq olmamanı öyrәnmәliyik, hәrәkәtin sürәkliliyinin siyasi vә tәbliğati alanlarda yollarını tapmalıyıq. Siyasi quruplar xalqdan qopuq olsalar, onların istәk vә ehtiyaclarını anlamaz vә sonucda xalqı gәrәkdiyindә hәrәkәtә geçirәbilmәz, yanı bizim indi içindә bulunduğumuz durum. Xalqdan amac, İran vә Güney Azәrbaycanda yaşayan Türk xalqıdır. Milli demokratik hәrәkәt, Güney Azәrbaycan vә İranda yaşayan Türk xalqının milli haqlarını demokratik yollarla әldә etmәyә çalışan bütün güclәrin toplusudur. Biz isә bu güclәri oluşduran aydınlar, düşünürlәr, siyasi aktivistlәr vә .... dir.
Bu durumun ortaya çıxmasının başlıca sorumlusu xalqımızı parçalamaya çalışan paniranst-İrançı, Kilasik Azәrbaycançı vә Turanı qurtarmaq peşindә olan gәrçәklәrdәn qopuq Türk aydın vә aktivistlәrdir. Kilasik Azәrbaycançılar vә Turançıların milli demokratik hәrәkәtimizi sapdırmalarına bundan artıq izin verilmәmәlidir. Türk xalqı milli haqlarına istәr bağımsızlıq olsun istәr federalism olsun, belә sapıq vә marjinal düşüncәlәri әlәmәdәn yetişәbilmәz. Demokratik Türkçülük İranda yaşayan Türk xalqına hәm gәlәcәk hәm vәtәn qazandıracaqdır, ancaq hәm Kilasik Azәrbaycançılıq hәm dә Turançılıq bu ikisini Türk xalqından әsirgәyәcәkdir.
Buna rәğmәn gәlәcәk bizimdir. Çünkü biz acı vә rahatsız edici bu gәrçәklәri görüp var olan sapma, yanlış vә әksiklәri düzәltmәkdә qәrarlıyıq. Yuxarıda bu acı vә rahatsız edici gәrçәklәr, әksik vә yanlışlardan ikisinә dәyinmişәm. Bunlar bәrtәrәf edilmәdәn gәlәcәk, geçmişdә olduğu kimi bizim olamaz.
------------------------------
1-Mәncә insanların özgürcә görüş bildirmәsini, hәlә siyasi analizlәri qışqırtıcı (tәhrikamiz), xeyri olmayan vә ixtilaf yaradan kimi adlandırmaq çağımıza uymayan davranışlardır. Biz artıq gәrçәkdәn totaliter anlayışı tәrk etmәli vә düşüncәlәrdәn qorxmamalıyıq. Düşüncәlәri özgürcә bildirmәk, bildirmәni öyrәnmәk vә bildirilәn fәrqli düşüncәlәrә dözüm vә sayqı göstәrmәk isә, son dәrәcә xeyirlidir. Bu davranışlar ixtilaf deyil, gәrçәk vә qalıcı birlikdәliyin tәmәli sayılır. Dünya dәyişir vә bizim dә er gec bu dәyişimә vә başda düşüncә özgürlüyünә sözdә vә yalnız laf olsun diyә deyil, içdәn inanmamız vә sayqı göstәrmәmiz gәrәkir.
2-Mәnim yuxarıdakı istatusum tәhrikamiz deyildir, bir entelektüel uyarı vә dürtü nitәliyindәdir. Bu görüşlәr Türk milli demokratik hәrәkәtinin caydırılması deyil, tam tәrsinә onun düzgün doğrultusunu bәlirlәmәk üçün söylәnәn sözlәrdir.
3-İddia edilәnin tәrsinә İranda yaşayan başqa Türk qurupları diyә bir şey yoxdur. Bu söylәm Türk xalqının düşmanlarının tasarısıdır vә üzülәrәk bir sürü Kilasik Azәrbaycançı, Turançı vә panİranist Türklәr tәrәfindәn dә mәnimsәnmişdir. Mәn bu yanlış görüşü Türk xalqına әn zәrәrli vә әn tәhlikәli görüşlәrdәn biri olaraq görürәm. İranda tәk bir Kürt millәti, tәk bir Türkmәn millәti, tәk bir Fars millәti, tәk bir Әrәb millәti olduğu kimi, tәk bir Türk millәti dә vardır. İranda çeşitli Kürt quruplarının varlığını iddia edәn, tәk bir Kürt millәti olduğunu dananlar, nә qәdәr Kürt xalqı vә Kürdüstana zәrәr verdiklәri kimi, İranda tәk bir Türk millәtinin var olduğunu vә onları çeşitli Türk quruplara bölәnlәr dә Türk xalqı vә Azәrbaycana zәrәr verirlәr.
4-Türk dünyası isә bu qonu ilә tәmәldәn heç bir ilgisi yoxdur. Çünkü Türk dünyası tәrkibindә olan Türk kәlmәsi, bir dillәr vә millәtlәr ailәsinin gәnәl adı olup әslindә Türkül vәya Turkic qavramı qarşılığında qullanılan yanlış bir adlandırmadır. Oysa mәnim yazım İran vә güney Azәrbaycanda yaşayan Türk xalqı (etnik-milli qurupu) ilә ilgilidir. Bu anlamda da Türk, Türkmәndәn bilә ayrı bir etnik-milli qurupdur.Turan Birliyini qurma ülküsü isә mәncә, İslaviyan vәya Latin birliyini qurma kimi bütünüylә absurd bir düşüncәdir.
5- Azәrbaycan vә Türklük qavramları arasında nә ziddiyәt vardır nә eyniyәt. Çünkü bunlar kateqoriyal olaraq iki ayrı alanla ilgilidirlәr. Azәrbaycan bir coğrafi ad vә kimlikdir, Türk isә bir etnik-milli ad vә kimlik.
İranda tәk Türk xalqının varlığını danmaq, onu çeşitli Türk quruplarına vә qovmlarına bölmәk, habelә onun tarixi milli adını Türkdәn başqa şeylәrә (İranlı, Azәri, Azәr, Azәrbaycanlı, ....) dәyişdirmәk, İrançılıqla Fars vә başqa sömürgәçi oyunların fәrqli vә tәhlikәli versiyonlarıdır ve onun Azerbaycan yurdu ilә Türk millәti kimi, İrandaki ötәki Türkül qurublarına da (Türkmәn, Xәlәc, Qazaq, ... ) vә elәcә dә Türkül (Turkic) dünyasına da xeyri yoxdur.
6-Güney Azәrbaycan vә İranda yaşayan Türk xalqı qavramına qarşı çıxmaq (hansı ad vә bahana ilә olursa olsun, istәr Kilasik Azәrbaycançılıq, istәr Turançılıq, istәr İran millәti-İrançılıq), İran devlәti vә Fars milliyәtçiliyinin asimilasiyon vә inkar siyasәtlәri xidmәtindә olmaq demәkdir. Çünkü onlar Güney Azәrbaycan vә İranda Türk millәti qavramı vә varlığını tәhrif edәrәk yox etmәk istәyir. Türk siyası aktivistlәr vә aydınlar kәsinliklә bu oyunlara bundan artıq alәt olmamalıdırlar, öz millәtlәri vә kimliklәrini bundan daha artıq baltalamamalıdırlar.
Azerbaycanlılıq mefhumu Üzerine Qısa-qısa notlarım
Arif Keskin
Güney Azerbaycan Milli herekatı içinde Azerbaycan adına düşmenlik derecesinde alerjisi olan zeif ve kiçik bir fikri axım var. Bu fikri axımın ne istediyi belli olmasa da, Azerbaycan adının silinib yox olmasını istediyi aşıkardır. Ele gösterirler ki, sanki Azerbaycan adı Türklüye qarşıdır.
- Güney Azerbaycanda gerçekleşen bütün toplantı, miting, gösetri, tören ve elece traxtur oyunlarındakı şuarlara baxıldığında Azerbaycan şuarı esasi ve temel şuarlardan biridir. Güney Azerbaycanda “haray haray men Türkem” şuarı verildiyi kimin “Azerbaycan, Azerbaycan” şuarı da verilir.
- Milli herekatımız içinde Türklük ve Azerbaycanlılıq mefhumu arasında her hanki şekilde ziddiyet yoxdur. Onlar bir-birini güçlendiren ve tekmilleştiren mefhumlar olaraq görülür.
- Azerbaycanlılıq mefhumunu Türklük mefhumu qarşısına qoyanlar bunun ne qeder yanlış olduğu kimin ne qeder zererli olduğunun ferqinde deyiller.
- Azerbaycanlılıq mefhumu ortadan qalxarsa istiqlal, fedralizm, milli-medeni haqlar ve diger benzeri isteklerin heç bir menası qalmaz. Azerbaycanlılıq özlüyünde o istekleri de içeririr.
-Azerbaycanlılıq mefhumu ortadan qalxarsa öz müqedderatını teyin etme haqqının da bir analmı olmaz. Milletler düzeyinde öz müqedderattını teyin etme haqqı veten anlayışını gerektirir.
-Tarxi tecrübeler gösterir ki, veten anlayışı olmayan milliyetçi hereketler istedikleri neticeleri almaqda başarısız olublar.
- Azerbaycanlılıq özlüyünde üç ferqli anlam içerir: Azerbaycanlılıq mefhumu bir Türk grubunun adı (Türkiyede Azeri Türkü deyiller), Azerbaycan Türklerinin tarixi veteni ve Azerbaycanlı bağlamında etnisite mensubluğuna baxmayaraq yurddaşlıq bağının adıdır. Azerbaycan mefhumunun çox layeli/qatlı bir mefhum olduğuna diqqet etmeliyik.
- Azerbaycanlılıq mefhumuna qarşı çıxmaq fars milliyetçi asimlasyon siyasetinin xidmetinde olmaq demekdir. Çünki onlar da Azerbaycanı ya öz leyhine terif edir veya yox etmek isteyirler.
- Azerbaycanlılıq ve Türklük arasında ziddiyet yoxdur, onlar bir-birini tekmilleşdirir. Azerbaycanlılığı Türklüyünden boşaltmaq Türklüyü Azerbaycanlılıqdan boşaltmaq qeder yanlış ve tehlikelidir.
- Azerbaycandan behs etmek İrandaki diger Türk grublarını unutmaq anlamına gelmir.. Tarixi tecrübeler gösterir ki; Azerbaycan zeyif oldukçaq diger Türk grubları da zeyif olur, Azerbaycan güçlendikçe İrandaki diger Türk grubları da güçlenir. İrandaki diger Türk grublarının güçlenmesinin yolu Azerbaycanın dirçelişinden geçir.
- Azerbaycan adına qarşı çıxmaq ve onu “ İran adı altında eritmeye çalışmaq" edaletli deyil, tarixi gerçeklere de uyqun deyil ve eyni zamanda Türk milliyetçiliyine de qarşı davranış sayılır. Azerbaycan Türklerinintarixii vetenini Azerbaycan olmaqdan çıxardıb ve onu Farslıqla özdeşleşmiş/eynileşmiş İranlılıq içine yerleşdirmek mentiqi, edaletli ve doğru olmadığı kimin Türk milliyetçiliyine de muğayirdir/tersdir.
- Azerbaycanı İran içinde eritmek İrançılığın gizli, ferqli ve tehlikeli versiyonudur ve onun Azerbaycan-Türk milletine xeyri olmadığı kimin İrandaki diger Türk grublarına da ve elece de Türk dünyasına da xeyri yoxdur.
-Azerbaycanlılaşmaq telebi Türkleşmek ve çağdaşlaşmaqla(demokrai, insa haqları ve benzeri istekler) birlikde Güney Azerbaycan Milli hereketinin fikri esaslarını teşkil etmekdedir.
