Urmiye Şəhərinin Yaddaşlari

Son illərdə Urmiye Şəhəri O biri Şəhərlər kimin Böyüyübdür Əhalisi artmış və Şəhər Hədən artıq Gənişlənibd və Şəhərin Əski Görütüsü Aradan getmişdir. Nəysə ki bəzi əski yörələrin adları örnək üçün: Mehdi qədəm, NovGeçər, ƏsgərXan, Şhər Çayı, Şix Təppə, Bənd, Əyalət və ... Türk Ulusunun dillərində deyilir.
Ancaq 50 il bundan öncə Urmu Şəhərinin Sınıları Əski Giriş Qapılarila tanınırdı. Bu Giriş Qapılarının Adların tanınmaz bir qoşar Nəznə Çəkmişdir. Bəlkə bəzi qocalarin yaddlarinda qalmış ola.
O Zaman Urmiye Şəhərində Maşın, özəlliklə Avtobus işlənilməzdi. Gəzintilər Yaya, Mal Ayağıilə Olurdu. ötəkdə Urmu Kəndlərində "Yelinka"  Deyilın Miniklər olurdu(indi Avtobuslar bu Miniklərin yerlərini tutublar). By Miniklər hər Gün hər köydən biri və bəzən ikisi Köylüləri Şəhərə Gətiridi. Köylülər AlVerlərini Eyləyib, işlərini Gördükdən sonra Axşam Çağı onlari Köylərinə qaytarardi.
Urmu Şəhərinin Yeddi(bir deyişlə Səkkiz) Giriş Qapısı varidi. Bir zaman mən o Giriş Qapılarının adı və hangi yerlərdə olduqlarini Məşhədi ibad ilati dilindən eşidib, bir yerdə yadda saxlamişdim. Indi bu qonuila ilgili aydınlıq gətirirəm:
- Balov Giriş Qapısı Dəmir Döyəndi(buna Görə ki orada Şəhərin böyük adamlari oturmuşlar)
- Əsgər Xan Giriş Qapısı Hamısı Xandi( burdan Bəndə və tərgəvərə gedirlər)- mehdi qədəm və Göl üstü, əyalət, Bələdiyə, Əsgər xana burda otururlar
- Nov Geçər ilə Qurd Şəhər! Handa bir Candi(Urmu da olan ermənilər burda yerləşiblər)
- Ərk Giriş Qapısı Bir cınqılana yandı(bura Qurd Şəhərilə Bazarbaş arasındadır) 
- Bazarbaş Girişi Qapısı Qızıl Tomandi(Burdan Nazliya, Baranduz, Xanaya Gedirlər)
- Hazaran, Xazaran Girişi Qapısı Gözərandi(buna görə ki 35 il bundan öncə Şəhərin Meyxanasi bu bölgədə yer alidri) – burdan SoyuqBulaq, Sulduz, Saqqız Şəhərlərinə gedir.
- Torpaqqala Girişi Qapısı, Yaxşı qala, Saatli, Çonqarali Körpüsünə gedir.  
Açıqlamalar:
Urmu Sözcüyü Sümercə bir sözcükdən alınıbdır. Ur Şəhər anlamında və Mu(miye) Cənnət, ədn, kültür, yağış, Gözəllık və ... anlamlarındadır.
Balov Giriş Qapısı ötəkdə Salmas Şəhərinə gətdiginə Görə ona Salmas Giriş Qapısı söylənirdir. 
Urmu Şəhərində işlədilən Ağırlıq ölçüsü üzərinə Sözcüklər:
Urmu Şəhərində Pot ağırlıq Ölçüsüyüdü. Pot ruslardan alınmış 16 KG  olur. Hər Pot -8 Həftə və hər həftə 4 dirəm, hər dirəm yarım KG olur. 
Urmu Şəhərində Ölçü üçün qullanilan başqa Sözcüklər:
Urmiye Şəhərində ötəkdə Buğdani tərəziilə çəkmək əvəzinə Özəl bir peymanəilə ölçüb, satardilar. Bu Qaba Çanaq söylənilirdi. Bu Qab qəlbir Formunda və bir az Dar və bir azda Qasnaği oca olurdu. Bu peymanə Ərəbcə Kil və Kilə(کیل و کیله) deyilərdi. 
Dəj, Dəjləmək: 
Buğda yığan zaman bir yerdə olaraq Qalmali olsaydi, onu Əl Dəyməmək üçün Dəjlərdilər. Dəjləmək taxtdan Düzəltilirdi Mala Formunda və üstündə özəl nişani olan bir alətilə olurdu. Bu alətilə yığılan Ətəyini Dəjlədikdə onun yerı buğda təppəciyinin ətəyinə Qalardi. Beləliklə ona əl vorulsaydi buğda Ağnayıb, gələrdi Dejin Pozulduğu bilinirdi. Dəj Sözcüyü Əl dəyməmiş, Bütün anlamlaridnadir. 
Xodkar(Xonkar): 
Buğdani Xonkar adlı ölçüilə alıb, satardilar. Xonkar ölçüsü Urmu Şəhrinə ayıd bir ölçü Sözlüyüdür. 25 batman v ə ya 75 KL olurdu.
Sənəf:
Yer, Əkin yerləri sənəfilə ölçülənilirdi. Üzüm Bağlari həm tənəf və həmdə Qana adlı bir ölçüilə bəlirlənir. Qana Mov Ağacının kənarinda olan Dərin arxlara deyilir.    
Sözlüklər:        
Yörə = bölgə, məhəllə
Qoşar = Şair 
Yaya = Piyada
Köy = Kənd
Arqapan(Arı Qapan) = Göy, Sarı Rəngli, Qaqadan kiçik bir Qoşdur.
El qoşu: Ov Qoşu, maki tərəfində çox olur.
Ocu biniq = uzun adama deyilir
Öd = Çalğı Aləti
Bulama = Ağızı bişirib normal südilə qatarlar. Çox dadlı olur.
Palanli Qəcır = Sar Quşu
Pəxlən = QızılQaz, Flamingo, bir Tür uca qıçlı Qoşdur
Pohrəbal = yazın çiçəkli vaxtinin balı
Çalağan = Qırğı, vulture
Dolax = Baldira Dolanilan Navar.
Saqqa Qoşu = Qotan. Bu qoşun alət demdiginin altidna bir kisə var. Deyilir ki o kisəni suilə doldurub, dağ-daşlardaki yalaqlara(Çöxür) Tökər. O biri qoşlar gəlib içərlər. Odur ki adı saqqa Qoşudur. 
Sirkə = bit Toxumu
Qəayıl = tutu qoşu, Sığırmçın, dəstəilə oçarlar. 
KalaSüd = ilk Süd Ağızı, Ağöz. Bunu üç günədək heyvanin balasina versən xəstələyər.
Kələnti = uzun dəstəli yekə oraq, ayaq üstdə durduq halda işlətmək olur, tırpan, tırpıntı və malağan da deyilir.
Gecə Qırovi(olmaq) = Şəbkör olmaq.
Lepik = köhnə, işdən döşmüş ayaqqabı
Qaynaq: Ərəb Əlifbasında El Dili Dərgisi, mir Sadiq Hidayət latincə çevirən Urmulu Umud