Güney Azerbaycan Milli Hereketi çox hesass bir merheleden keçir. İrandaki son cumhurbaşqanlığı seçkileri erefesinde yaranan siyasi çekişme daha da derinleşerek devam edir. Tereflerin heç birisinde geri addım atma niyeti görsenmir. İran ağır, toqquşmalı ve rahat çözülemeyecek bir siyasi buhran ve qutuplaşma içine girmişdir. Azerbayacn xalqının taleyi de var olan buhran ve qutublaşmanın neticesinde müeyyenleşecek.
İrandaki qutublaşmanın mahiyetini ve terefleri yaxşı tehlil etmeliyik. İrandaki qutublaşmanın üç terefi vardır. Bir terefde Xameneyi, sipah (devrim Muhafizleri) ve radikal gruhlar ve bunların qarşısında ise İrandaki reformculardan başlayaraq rejime muxalif bütün gruhlar yer almaqdadır. Bugün siyasi meydanda bu iki cebhenin çatışması görsense de bu iki cephenin yanısıra üçüncü bir cephe de vardır. Bu üçüncü cephe, İran siyasi sehnesine baxdığınızda, ilk baxışda görsenmir. Üçüncü cephe, süren siyasi çatışmanın aktif terfi olmamış ve pasif bir noqtede durmayı seçmişdir. Üçnücü cephe, İran siyasi sehnesinde çatışan iki cephede de öz itek ve teleblerini eksini görmür. Onlara biganedir. Azerbacanlılar başta olmaq üzere İrandaki diger milletler üçüncü xehpheni teşkil ediller.
Azerbaycan milli hereketi, İrandaki devam eden qutublaşmada, özüne müttefiq tapabilmemişdir. Azerbaycan milli hereketi, Xameneyı başını çektiyi totaliter yapının (saxtar) yanında olması imkansızdır. Azerbaycan milli hereketi ile Xameneyinin temsil ettiyi düşünce arasında zati düşmençilik vardır. Barışmaları ve bir yerde olmaları imkansızdır. Azerbaycan milli hereketinin iknici cepheyle olan münasebeti mürekkebdir. Azerbayacn Milli hereketi ve ikinci cephenin bezi hedef ve istekleri benzer ve ortaqdır. Çünkü İranda istibdad ve totaliter yapıya qarşı verilen bütün mubarezeler Azerbaycan milli hereketinin arzu, istek ve düşüncesi istiqametindedir. Ikinci cephenin İranda apardığı mubarezeni qeyri demokratik qeyridemokratik bir mubareze olduğunu iddia etmek doğru olmaz. Yaşıl Hereketi, xameneyi ile eşit (musavi ) veya ondan daha pis görmek doğru olmadığı kimi, edaletli ve exlaqi bir tehlil de deyil. Yaşıl hereketi çıxış, hedef ve yönelim itibari ile demokrasi mubarezesidir. Ancaq Yaşıl Hereketi istibdad problemini çözebilecek bir hereket değil. Çünki eskik, yarımçılıq, tecrübesiz, plansız /programsız ve fars milliyetçiliyinden uzaqlaşmamış bir hereketdir.
Yaşıl hereketi demokrasi peşinde ancaq milletler haqqını qebul etmediyi üçün İrana demokrasi getirebilmez. Yaşıl hereketi milletler haqqını qebul etmediyi zaman demokrat olmaqdan çıxır. Yaşıl hereketi ele bu noqetede, Xameneyi ve ehmedinejad ile eyni mövqede yer alır ve azerbaycan xalqının isteklerini rededir. Azerbaycan milli Hereketi, Yaşılçılar haqqında edalet ve exalq ilkesini diqqete alaraq danışır. Anacq Yaşılçılar, Azerbaycan milli hereketi haqqında danışanda edalet ve exlaq ilkesi eyaq altına alırlar. Yaşılçılar, Azerbaycan milli hereketini “Xameneyi ve Ehmedinejadın müttefiqi” kimi gösterirler. Bu iddia ne edlaetli ne de exlaqidir.Yuxarıdaki iddia şantaj ve Azerbaycan milli hereketine yönelik pskolojik herbin bir göstericisidir. İrana demokrasi getirmek iddiasında olan bir hereket, bu tür qeyridemokrtaik yanaşmalardan uzaq durmalıdır. İkinci cephe mensubları Azerbaycan milli hereketinin söylem ve şuarlarını qebul etmir ve Azerbaycanlıların haqlı hedeflerinden uzaqlaşmalarını isteyirler. Her şey bu noqtede kilitlenir.
İkinci cephe özünü demokrtaik güc olaraq tanımlasa da, İrandaki Fars olmayan diger milletlerin haqlarını qebul etmediyi üçün coğrafi olaraq genişleyebilmir. Cuumhurbaşqanlığı seçkilerinden indiye qeder feqet merkez bölgede sınırlı qalmış ve diger bölgelere çox nufuz edebilmemişdir. Merkez ve çevre(haşiye) arasındaki duyqu, düşünce ve irade qopuqluğu açıq ortadadır. Bu qopuqluq yaşılçıların işini ciddi biçimde çetinleşdirmekdedir.Yaşılçılardan, bu tecrübeni yaxşı oxuyacaq ve bu sürecden önemli dersler alacağıne dair gözletiler varidi. Ancaq yaşılçıların , Azerbaycanin haqlı sözlerini dinlemek yerine milli herekete saldırmaya başlamaları umdisizlik yarattı. Yaşıl Hereketi fars milliyetçiliyinden uzaqlaşbilmedi ve gelen xeberlere baxınca da uzaqlaşma niyetinin de olmadığı görsenir
İranda merkez ve haşiye (çevre) arasında duyqu, düşünce ve irade ortaqlığı olmazsa köklü deyişim olmaycaq. Merekeziyetçi güçler, İrandaki Fars olmayan milletleri öz ynalrına çekmek üçün her hanki bir addım atmıllar. Bu ndenle merkez ve çevre arasındaki duyqu, düşünce ve irade qopukluğu devam edir. Bu durum ise İran İslam cumhuriyetinin ömrünü uzadır. Yaşıl Hareketi, Fars olmayan milletlerin haqlarının qebul edilmesini, İsalm cumhuriyetinin qalmasından daha tehlikeli görür.
Ikinci cephenin strartejisi bellidir . Azerbaycan milli hereketinin haqlı istekleri qarşısında geri addım atmır. Ona yönelik şantaj, texrib ve pskolojik herb metdodlari uygqulayaraq onu ehlileşdirmek isteyir. İkinci cephe Azerbaycana bir vasite kimin baxır. Rejime qarşı mubarezede Azerbaycan xalqının iradesini isteyir. Azerbaycanı bu çatışmanın içine çekmek niyetindedir.
Merkeziyetçi güçler, Fars olmayan diger xalqlara yönelik barış ve qardaşlığa dayalı bir projeye (layihe) sahib olmadıqlarını ve hetta bele bir tasariya (terh) da muxalif olduqlarını gizletmiller. Açıq danışırlar. Bu açıq danışmağı tecrübesizlik, ifrati milliyetçilik veya exlaqçılığın mehsulu olaraq qimetlendirilebiler. Ancaq bütün bu analizler, var olan olqunun qeyridemokrtaik mahiyetini heç bir şekilde deyişdirmez. Merkeziyetçi güçlerin, Fars olmayan diger xalqlara bu qeder muhtac olduqları halda, milliyetçi mövgilerinden uzaqlaşmamaları çox düşündürücüdür.
İkinci Cephe, Azerbaycanın haqlı teleblerine musbet cevab vermek istemir. Ancaq Azerbaycanı var olan çatışmanın da içine çekmek isteyir. Bugüne qeder bu isteyi gerçekleşmemişdir. İkinci cephe mensubları milli hereketi, Azerbaycanın meydana gelmemesinin qarşısında en böyük amili kimi görür. Yaşılçılar, milli hereketi engel olarq görür ve onu yox etmek isteyirler.
Azerbaycan milli hereketinin qarşısında iki yol vardır. Ya bu tezyiqlere baş eyib ikinci cephenin bir parçası haline gelecek. Yaşıl Herekete, fars milliyetçi söyleminden uzaqlaşmadığı teqdirde, qatılmanın açıq anlamı milli teleblerin bir terefe buraxılmasıdır. Tezyiqlere baş eymenin adı teslimden başqa bir şey deyildir. Milli hereket ya teslim olacaq yada bütün tezyiqlere baş eymeden haqli mövqeyinde direnecekdir. Başqa bir sözle muqvemet yolunu seçecekdir. Muqavemet yolu çox çetin ve ağır olduğu da açıqdır.
Bugün merkeziyetçi güçler ve Azerbaycan milli hereketi arasında bir şahmat(şetrenc) oyunu yaşanır. Kimin qazanacağını tereflerin dayanıklığı gösterecekdir. Bu oyunu, Azerbaycan öz esli söylem ve şuarlarından geri addım atmazsa qazancaqdir. Kiçik bir geri addım stratejik bir xetadır. Azerbaycan xalqnın qaraşılaşdiği bu mürekkeb veziyedden doğru, mentiqli ve ağıllı çıxış yolu muqavemet xettidir. Azerbaycan milli hereketi esli söylem ve şuarlarını buraxmamalıdır. Azerbaycan milli hereketi, stratejik xettini muqavemetinin qırılmaycağını, sonuna qeder öz haqlı mövqeyinde duracağını ve kiçik bir teviz bele vermeyceyini gösterecek şekilde teşkil etmelidir. Bugün milli hereket daha açıq danışmalı ve deyişmek istemeyen merkeziyetçi güçleri deyişmeye mecbur etmeliditr. Azerbaycan Milli Hereketinin direnişi İrandaki bütün totaliter yapı, axım, fikir ve hereketlerini demokrtaikleşemeye mecbur edecekdir. İrandaki demokratikleşme süreci Azerbaycnın muqvemet ile çox sağlıqlı ve istiqrarlı bir medara(yörünge)gireceyi aşıkardır.
İndi daha açıq daha sert daha barışmaz bir siyasi dil zamandır. İndi İstqilalçı olmaynalrın bele “ men istiqlalçıyam” diyecek qeder dik ve curetli bir siyasi dili istifade elemeleri zamandır. Güney Azerbaycan milli hereketi açıq danışmalı ve bütün var güçüyle axıra qeder muqavemet(direniş) edeceyi mesajını vermelidir. Muqavmet edersek gelecek bizim olacaq.
Ne Etmeliliyik (2)
İranda siyasi toqquşmaların derinleşmesi, çox yönlü hele gelmesi ve her gün genişleyerek devam etmesi rejimin geleceyi zaviyesinden çox önemlidir. Tehran Rejiminin qarşılaşdığı bu mürekkeb buhrandan çıxabilecek gücü, potansiyeli, enerjisi ve sağlıqlı bir projesi (laihe) olmadığı da görsenir. Nüve siyasetinde geri addım atması ve İsrail ile gizli görüşmeleri gösterir ki, rejimin özü de qarşılaşdığı buhranın derinliyi ve ağırlığından xeberdardır. Var olan siyasi buranın kontrol altına alınması heç de rahat görsenmir. İran ölke içinde “demir yumuruq” siyasetini sürdürürken qerb ile xususile de Amerika ve İsrail ile “uyumlu quzu” politikasına yöneldiyinin işareleri görünür. Ölke içinde demir yumuruq ve xaricde uyumlu quzu siyaseti istenilen neticeni vereceyi de şubhelidir. Cumhurbaşqanlığı seckilerinden sonra, İran İslam cumhuriyeti sonun başlaqıcına girmiş ve bu sürenin ne qeder uzatılbileceyi mübahiseli olsa da, rejimin burdan çıxışı olmaycağı olqusu her kesin ortaqlaşdığı meqamdır.
Güney Azerbaycanın siyasi taleyi de ele bu toqquşmanın sonunda belli olacaqdır. Güney Azerbaycanın siyasi qederini Tehrandan qopuq ve İranda devam eden siyasi çatışmadan ayrı görmek xetalı bir tehlildir. Güney Azerbaycanın siyasi qederi ile Tehranda devam eden siyasi sürec arasında bir diyalektik münasebet var. Tarixe baxdığımızda da bu diyalektik münasebeti görürük. Azadistan Dövleti (1920-20) ve Azerbaycan Milli hükümeti (1945-46) Tehran zeyiflediyi zaman qurulmuş ve Tehran güclendiyi zaman ise yıxılmışlar. Merkezde baş veren hadiseler, merkezin güclülüyü veya zeyifliyi milli hereket üçün hayatı derecede ehemmiyetli meseledir.
Tarixi faktlarla da desteklenen heqiqete baxıldığında, Güney Azerbaycan bir paradoksla (tenaguz) qarşıqarşyadır. Güney Azerbaycan gözüyle baxdığınızda merkez hem fürset hem de tehlikedir. Güney Azerbaycan öz milli isteklerine çatmak üçün merkezdeki hereketliliye ehtiyacı var, ancaq diger bir terefden de qazanımlarını qorumaq üçün merkezin hereket qabiliyeti olmayacaq qeder zeyıf olması lazımdır. Bu formulasyonun birinci qısmı yaxşı işlemiş, amma ikinci qısmı ise her zaman Azerbaycanın eleyhine dönmüşdür. Merkez çox qısa sürede özünü toplamayı başarmış ve Azerbaycanın iradesine qıracaq gücü elde etmişdir.
Bugünlerde görüldüyü kimi, son yüz il boyunca hem daxilde hem de xaricde Fars milliyetçilerinin destekçıleri çox olmuşdur. Yaşıl hereketi Xameneyini devirmeyi (sernigün) bacarmadı ancaq daxilde ve xaricde ne qeder gücü olduğunu gösterdi. Xordad Hadisesi çox böyük ve önemli bir hadise idi. Ancaq dünya Xordad hadisesinden xeberdar olabilmedi. Ancaq son hadiselerde dünyanın gözü Tehrandaydı.
İran rejimi son illerini yaşadığını diyebilerik. yeni bir Tarixi seyfenin açılmasına doğru gedirik. Hakimiyet ve muxalefette olan merkeziyetçi güclerin daxilde ve xaricde böyük imkanlara sahib olduğu aşıkardır. Merkeziyetçi muxalefet cumhurbaşqanlığı sonrası özünü toplamayı başardı. Yaşıl hereketi muxalefetin böyük bölümünü öz etrafında topladı. İranda son zamnalarda baş verenler merkeziyetçilere hazırlanma fürseti de verdi.
İrandaki rejim suqut (düşme) sürecine girdiyi ve merkeziyetçi muxalefetn çox terefli bir hazırlanma merhelesi yaşarken milli hereket sessizliye bürünmüşdür. Biz buraya qeder yaxşı geldik. enerjimizi , imkanlarımızı ve insan gücümüzü qorumayı başardıq. İndi ise qoruduğumuz milli enerjiyi doğru bir yolda istiqametlendirmeliyik. pasif olmaq zererli olmaya başlamışdır. Feal olmaq, Yaşılçılara qatılmaq anlamına gelmir. İndi aktiv olmaq, özünü tarixi güne hazırlamaq demekdir. Bizim tarixi günlermiz yaxınlaşır. Biz merkeziyetçi güclerle iki defe üz üze geleceyik. Bizim taleyimiz bu iki üz üze gelmekden sonra müeyyenleşecek. İndi tufan öncesi sessizlik diyebileceyimiz bir zaman içindeeyik. Bu fürseti yaxşı istifade elemeliyik. Biz bugün milli hazırlıq ve seferberlik içinde olmalıyıq. Hazırlıq sürecini uğurlu tamamlayabilersek merkezde baş verenleri xeyrimize çevirme imkanımız olabiler. Yoxsa işler tam da bizim eleyhimize olabiler.
Ne Etmeliliyik (3)
Güney Azerbaycan Milli Hereketi özüne mexsus bir siyasi, sosial ve medeni hereketdir. Onun özelliklerini tanımlamaq çetindir. Milli Hereketin müeyyen bir merkeziyeti yoxdur. İrtibatlar, teşkilati ve hiyerararşık (alt-üst münasebet modeli) deyil. Başqa bir sözle, irtibatlar şaqli (emudi) deyil üfüqidir. Reis- merus ve Murad - mürid münasebeti yox. ifrati emele meydan verilmir. eqlani bir mikanizma içinde hereket edilir. zerer ve ziyan yaxşı düşünülür. İnsanlar çox zerer görmeden iş görmek isteyiller. Milli hereketde tekamüli(evrim) baxış hakimdir. İnqilabı emele çox müsbet baxılmır. İnsanlar atomize ve teşkilat / topluluqlarda da dostluq ve şexsi irtbatlar tein edicidir. Yuxarıdaki özellikler totaliter bir rejim içinde milli hereket üçün böyüme amilleri olmuşdur. Müşexxes bir rehber veya merkezi bir teşkilatı olmadığı üçün yox edilmesi de mümkün deyil. Milli hereket üstünde polisiye bir hakimiyyetin de qurulması da rahat deyil. Çünkü milli hereket içinde “ her faal bir teşkilat” ve her yer siyasi fealiyet sahesdir.
Milli hereket içindeki insanlar atomize olaslar da, ancaq onları birleştiren ve onalra hakim olan bir umumi –milli vicdanın (ortaq şuur, ortaq deyerler hesassiyeti, duyqudaşlıq) olduğu da şıkardır. umumi-milli vicdan, ferdlerin ve teşkilatlarin üzerinde ve onları hedayet eden bir olqudur. Milli vicdan, milli faallardan müsteqil ve onları üzerinde siyasi ve sosial bir gerçeklikdir. Milli hereketin motorunu ve esasi dinamizmini teşkil edir. Meyar ve ölçüm esasıdır. Birleştirici ve yol göstericidir. Sosial ve siyasi seferberliyin qaynağı ve sebebidir. Babek Qelesi, Xordad hadisesi ve Yaşıl hereketine yönelik ortaya çıxan mesafeli tutum, milli vicdanın göstericilerdir.
Milli herekete hakim olan milli vicdan tam anlamı ile aksiyoner deyil. Fail deyil edilgendir. Milli hereketin xaricindeki amiller esasında emel edir. Aksinorlik özelliyi zeyifdir. Milli vicdani aksinoer haline getirebilen onun faalları, liderleri ve teşkilatlarıdır. Bugün milli vicdanı aksiyoner haline getiren umumi-milli lider ve teşkilat yoxdur. Bu nedenle Azerbaycandaki ferdler, gruhlar ve partiler var olan milli vicdan qarşısında edilgen bir durumdadırlar. Milli vicdanı herekete keçirebilecek güc ve potansiyelleri yoxdur. Babek qalesi, Xordad(may) hadisesi ve traxturun son zamanlarada yarattığı “Azerbaycan tsunamisi” milli vicdanın aksiyonerleşmiş halidir. Bunları “men ettim” diyebilecek bir rehber ve teşkilatın yoxluğu, milli vicdan qarşısında edilgen bir mövqide olduğumuzun göstericisidir.
Milli vicdanın belli bir şexs veya partilerin hakimiyetinde olmaması, bütün siyasi ve sosial gerçeklikler olduğu kimin, hem musbet hem de menfi terefleri vardır. Milli hereket, belli şexs ve partilerin, her istediyini eleyebileceyi bir meydan olmaqdan çıxır. Bu da su- istifadelerin ve gizli bazarlıqların qabağını alır. Diktatör ruhlu insanları kenara vurur. Milli herekete demokrasi ve çoxluğu hakim qılır. Yuxarıda belirttiyimiz müsbet tereflerle yanaşı, çox sayıda menfi cehetleri de vardır. Milli vicdan pasif bir varlıqdır. Milli hereketin xaricindeki amillerin tesirine açıq ve hetta kontrolu altına girmesi ehtimal daxilndedir. Bu zaviyeden baxıldığında, milli vicdan sahesindeki qazanımlar, esasi ve tein edici olmasına baxmayaraq, qaranti (tezmin) altına alınmış qzanımlar deyil. Kiçik amillerin mudaxelesyle ile olmasa da, böyük siyasi ve sosial şokların vasitesiyle milli vicdanın yönü deyiştirilebiler. Milli vicdanın siyasi ve toplumsal şokların qarşısında qorumanın yolu qurumlaşma (nehadileşme) olqusudur. milli vicdanın qazanımlarını qarantı altına almaq, onu istenilmeyen şoklardan qorumaq ve onun gücünü milli menfeetler istiqametinde seferber edebilmenin önemli yolu siyasi, sosial, kültürel ve iktisadi teşkilatlanmaqdan keçmekdedir. Teşkilatlar, milli vicdanın cisimleşmiş halidir. Onu yaşadan, qoruyan, geliştiren ve ileriye aparan amildir.
Milli vicdan teşkilatlanaraq milli iradeni ortaya çıxarır. Milli irade, milli vicanın aksionerleşmiş halidir. Bugün milli hereketde milli vicdan güclü ise de milli irade zeyifdir. Milli iradenin zeyifliyi siyasi ve sosil süreclerde tesir gücünün az olması demekdir. Gözlenilmeyen tsunami veya fırtınaya teslim olub ve onun apardığı yere getmek demekdir. Bu da, milli vicdan sehesindeki qanaımlarımızın gözlenilmeyen şoklarla suvurlma ehtimalının olması anlamına gelir.
Güney Azerbaycan milli hereketi insan sayısı, nufüz dairesi ve coğrafi genişlik açısından baxıldığında bügün İranda birinci yerdedir. Sayı, nufuz ve genişlik açısından bir nümreli olsa da güc ve tesir gösterme dercesi ise çox zeyifdir. Bu da milli vicdanın güclü olduğu ancaq milli iradenin ise zeyif olduğu olqusunun isbatı menasına gelmekdedir. Güney Azerbaycan milli hereketinde ortaya çıxmış bütün siyasi ve ictimai teşkilatlarımız, umumi-milli vicadanın ferqli tezahürleri ve milli iradenin ortaya çıxışı yolundaki faaliyetlerin mehsuludur. Teşkilatlarımız umumi-milli vicdanın aksinorlerşmiş halidir. Ancaq hamiya melum olduğu kimin, bu faaliyetler hele de istenilen neteceni vermemiş ve ancaq gelecekde vermeyeceyi mensına da gelmemekdedir. Milli hereket bugüne qeder qazandığı siyasi, sosial, kültürel ve iktisadi qurumlarını qorumakla yanaşı, milli vicana tam anlamı ile hakim olacaq bir milli iradenin ortya çıxması istiqametinde getmelidir. Ortaya çıxması lazım olan güc, milli hereketin bütün enerjisini milli hedeflere doğru istiqametlendirbilmelidir.
Qaynaq: Sayın Arif Keskin Bəy özəl faceBook səhifəsinə söylədikləri
No comments:
Post a Comment