Thursday, April 7, 2011

Urmiye Gölünün Quruması Nədən Siyasi Bir Məsələdir?

Arif Kəskin
Fars dilli medya və bizim bəzi dostlarımız Urmu Gölünün qurumasına bir ekolojik məsələ kimi yanaşırlar. Urmiye Gölününün qurmasını ekolojik məsələ həddinə təqlil vermək ortada olan problemin əsil səbəbkarlaının üstünü örtmək anlamına gəlir.
Urmiya Gölünün faciəsi  quruluq kimi təbiyi afətlərin məhsulu deyil. Urumiye Gölünün qarşılaşdığı bu problem, Azərbaycanda yeraltı ve yerüstü suların yanlış müdiriyətinin nəticəsidir.  Bu yanlış müdüriyətin məsuliyəti isə  İran İslam cumhuriyətine aitdir. Bütün dövlətlərin ilkin mesuliyətləri öz yurtdaşlarının refahını, emniyətini sağlamaq ve onları təbiyi fəlakətlər daxil bütün faciələrdən qorumaqdır. Urmiye Gölü İran dövlətinin gözləri qabağında yox olur gedir. Çox asanlıqla diyebilərik ki, İran rejimi öhdəsində olan məsuliyətləri yerinə gətirmir. 
Urmiye Gölününün quruması Qerbi Azərbaycının iqtisadi, demoqrafik, siyasi ve fərhəngi yapısını/saxtarını deyişdirəcək qədər çox yönlü nəticələri olan hadisədir. Urmu Gölü qurursa; Urumiye ətrafındaki kəndlərin çoxu boşalacadır, Urmiyənin iqlimi alt üst olacaq ve uzun zaman keçmədən çölləşməyə başlayacaqdır, Urmiye duz yellərinin təsiriyle yaşanmaz halə gələcəkdir. Qərbi Azərbaycanda ekinçilik ve heyvandarlıq çox zəyifləyəcək və bu da insanları köçə məcbur edecekdir. Bütün bu yaşananlar Urumiyənin senetiləşməsini de əngəlləyəcəkdir.
İran İslam cumhuriyəti Urmu gölünün qurması halinde Azerbaycanlıların nəylə üzləşəcəklərini bildiyi halda,  özünün  bilincli vəya bilincsiz yanlış siyasətlərinin nəticəsində ortaya çıxmış  bu fəlakət prosesinə seyrici qalir. Bu durumu necə təhlil etmək olar ki?. Bu durum iki haldan xaric deyil, ya İran rejimi bu prosesdən nigarandır, veya da nigarançılığı yoxdur ve Urmiye Gölünün quruma sürəcinin tamamlanmasını gözləyir. Ədalətli gözlə baxdığımızda , İran rejiminin Urmu Gölünün  quruma sürəcindən nigaran olmadğı anlaşılır. Çünki İran rejiminin Urmiya Gölünün qurumasını əngəlləmək üçün heç bir faaliyət içində görünmür. Bu haqda İranin rəsmi məsullarınin səssizliyi də çox anlamlıdır. İşin qerib tərəfi bu ki,  İran resmi yetqililərindən hər hanki bir açıqlama yoxdur. İran rejiminin Urmu Gölününün qurumasını istəməsinin digər bariz  nişanəsi de,  Azərbaycanlıların mədəni etirazlarını sərkub etməsidir. İran rejiminin Azərbaycanlıların mədeni etirazlarını sərkub etməsi Urumiye Gölünün qurmasını istemesi anlamına gəlir.
İran İslam cumhuriyətinin niyətlərinin anlaşılması  bu məsələnin həlli istiqamətinde kilid rol oynamaqdadır. İran İslam Cumhuriyəti Pəhləvilerin (1924-79) icra ettiyi siyasətləri mənimsiyərək Azərbaycanın sənayesini və bazarını mərkəzə bağladığı kimi,  indi de  onun tarım/kəşavərzi istidadını yox etmək isteyir. Bu yolla  Azərbaycandakı iş imkanlarını yox edərək Azərbaycanlıları köçə/muhacirətə məcbur etmək istəyir. Azərbaycanın yaşanabilir yər olmadığını  göstərərək Urumiyə və ətrafını Türklərdən boşaltıb və onu başqa bir etnik gruha peşkeş çəkmək isteyir.İran rejimi Qerbi  Azərbayacnın etnik kompozisiyonu /tərkibini köklü bir biçimdə dəyişdirmək istəyir. Bölgədə var olan  pontansiyəl etnik çatışmlarının əsaslarını bərkitmek isteyir. Bu yolla   Azərbaycanı  cəzalandırılmaq və onu  hər tərəfli olaraq özünə vabəstə/bağımlı halə gətirmək niyətindədir.
Görüldüyü kimi Urmu Gölününün quruması sadə bir ekolojik məsələnin ötəsində siyasi bir hadisədir. Bu siyasi hadisənin adını  `tebiyi fəlakət` olaraq qoyduğunuz zaman çox gerçəklərin üstünü örtmüş olursunuz. Urmiye Gölünün qurmasını `İran İslam cumhuriyetinin Azerbaycanı dizə gətirmə projəsinin bir parçası olaraq` yorumlarsaq  məsələnin mahiyətini  anlamaya başlamışıq deməkdir.
Arif Kəskin
06 Nisan 2011

No comments:

Post a Comment