Friday, November 19, 2010

Urmiye Türk Ulusu Ağızlarında işlədilən Yerlı Türkcə Sözlər


















Yerlı Sözcükləri hər bir bölgə, Ulus və El arasında Görmək olur. bu sözcüklərın çoxu heç bir yerdə qeydə alınmadan unudulub və yaddan çıxma Təhlükəsilə qarşı-qarşıyadılar. ir sınırlarında bulunan Türk milləti öz Ana Dilində Oxuyub Yazmağa Yasaq olduğu üçün Türkcəmizi və bu Yerlı sözcükləri Qoruması üçün hər bir Türkün boynunda ağır bir Yük var o da bu ki bu sözcükləri bir araya yığıb və bir yerə qeyd almaqdır. mən bu balaca çalışmada Urmu da olan Türk Ulusu Ağızlarında işlədılən yerlı sözcüklərın bir neçəsını bir araya toplamışam yaxın gələcəkdə bu işin adı olacaqdır ...

Abara = Arx   - آبارا – آرخ
Öyəş = bir illik Qozu – اویه ش – بیر ایل لیک قوزو
PışPışa = bidmişk – پیش پیشا – بید مشک
Tosu = Şişə - Cam – Bardaq – توسو
Çatlanqoş = bir Tür Tikan – چاتلانقوش
Qədələ = köpənin kiçiki -  قه ده له
Malyayan = Malotaran – مال اوتاران
Həlit = Yeməli Ot Ələf – یئمه لی اوت عه له ف
Həyə = Evet – بلی
Yerbir = Bir ilik Çəpiş – یئر بیر
Yəvərə = inəyin bir iliyi – یه وه ره
Cicik = Gicik – Həsəd – Paxıllıq – جیجیک
Xəpə = bir Tür Böyük Şənə - خه په
Xəfənək = Asm Xəstəliyi – خه په نه ک
Xəşəllənmək = ratalığa çıxmaq – dinlənmək – خه شه ل له نمه ک
Xıp Düşmək = Yurgunluq – خیپ دوشمه ک
Diz Qiraxçi = Ağlı Az olan insan – Qorxan – دیز قیراخچی
QarniZığlı = Paxıllıq – Həsəd –قارنی زیغ لی
QarınQulu = çox Yeyən – قارین قولو
Larçıldatmaq = Saqqızı Çeynəmək – لاریچیلداتماک
Lülük = Aftafanin Löləsi – Qısa olan Paltar – لولوک
Hepov – Həpənd = Qılıftı Adam – Dəgərsiz adam - هپوو – هه په ند
Hüddülüm = Dəgərsiz adam – هوددولوم
Hırıldatma = Pis Gülmək(özəliklə Xanimlar üçün işlənilir) – هیریلداتما
Vərəzən = Üzüm sərılən Yer – وه ره زه ن
XışDənov = Əlləri bir-birinə Sürtəndə verdiği səslər – خیشده نوو
Yaymaq = Otarmaq – یایماق
Yırtıcı = çox Qızan adam – ییرتیجی
Kələcoş = bir Tür Yemək adı – که له جوش
Zingilə = Salxımdan kiçik neçə gilə dən ibarət olan üzüm birligi – Bala Salxım – زینگیله
Qınqımaq = köpmək – قینقی ماق
Pəndam = Bağ suvaranda Arxın bəndinin dalında suyun şişməsi – په ندام
ƏnəŞüş = Adı durumda olamayan adam – انه شوش
Pezəvər = Zahirdən dalı olan insan – په زه وه ر
Alçaq = Əskik insan – bir Tür Söyüş – آلچاق
Qırna = kənar – قیرنا
Qapalağ götürmək =  bir kimsəyə qızmaq – savaşmaq – قاپالاغ گوتورمه ک
Nənni = Beşik – نه ننی
Tıncıxmaq = bir Yemək Qoxsu verəndə - تینجیخماق
Nasırqa = beşik gibi(uşaq üçün) – ناسیرقا –فارسجا رورو اک
El Çırağı = Fənər – اه ل چیراغی
 Taykəş = tay dəğışık – تای که ش
Çolus = Balaca Xalça – چولوس
Dırmıq = dırmıqlamaq – Engliscə rake – دیرمیق – فارسجا شن کش
 QərənQuluq  = Qaranlıq – قه ره نقولوق
Bizərçın = Alaq üçün işlənilən alət – بیزه رچین
Şötdə = Çuğundur Çıxartmaq üçün işlənilən Alət – شوتده
Oraqça = Oraq – Dəryaz - اورقچا
Tırpan = Ot Biçmək üçün işlədilən alət
Əl arabasi = balca Araba
Şənə = əkinçilikdə işlədilən Alət
KərdiVar = əkinçilikdə işlədilən alət
Bilev = Tırpan itildən – بیل ائو
QoVara = قووارا
Nacax = Balta – ناجاخ
Çapacaq = Ət kəsmək üçün işlənilir – چاپاجاق
Toxa = Alaq üçün işlənilir – توخا
Qanqırdan = bir Tür yaşıl ot – قان قیردان
Toyuq Götü = bir Tür yaşıl ot
Qarqa Sabini = bir Tür yaşıl Ot
Dəvə Dabani = bir Tür ot
Qəzyağı = bir Tür yeməli ot
Gəndələ = bir Tür yeməli Ot
Kəbər = bir Tür dağ otu
Bubbu = bir Tür Qoş – بوببو
Ağacdələn = آغاج ده له ن
Çubuğ ziri= Külqabı – چوبوغ زیری
Dəvri = Buşqab – ده وری
Çanaq = kasa – چاناق
Zopa = Qalın  Ağac – زوپا
SarıYağ = Heyvani Yağ – ساری یاغ

Qaynaqlar:
Sözcüklərin bir Qısmı El Dili Dərgisindən alınıbdır
Özəl araşdırmalarım: Umud Urmulu

No comments:

Post a Comment