Türkce Qoşuq: Urmuda Urmuluqlar ...

İSMAYIL ÜLKƏR

03/08/2013-URMU

Əfsanəyə görə -Bir gün var imiş, bir gün yox imişdən sonra...- biri Təbrizdə, biri Urmuda olmaq üzrə iki sevgili yaşarmış... Bu iki sevgili bir-birlərinə yetişənməyirmişlər! Buna görə də o qədər ağlamışlar, o qədər ağlamışlar ki göz yaşlarından Urmu Gölü yaranmış! Suyunun duzluluğunun da nədəni bu imiş... Urmu Gölü boyda olan sevdaya bir öygüdür bu şeir...

Balam axı sən su şəhəriydin

Flamingoydu simgən

Pəxlən oynaşardı dağlarında qaynarca qaynaşardı

Qağayı qışqırardı balam axı səndə...

Çayda oynar balıqlar tiringəsi tutardı balıqçıların

Dəryada dəryalıqlar oxuyardı sudan gələndə sürməli qızlar

Leçəkləri düşərdi bulaqların başında

Yerdən

Üzüm oğlanları alıb boynuna salardı qızların qoyun-qoyuna...

Sürülərin mələşər

Güləşərdi kəllərin

Yelinləri yerə dəyərdi naxırların

Axırların niyə belə balam axı sənin balaların niyə belə?

Məyə

``Xandı xandı!`` deyildi

``Baxçada quşqovandı`` deyildi

``Misri qılış belində``

``Vurmağa pəhləvandı`` deyildi sənin qapı kkimin igidlərin?

Kimin toyuğuna daş atmışdın çalıb aldılar qapını

Oğulların oğurlandılar necə

Gecəyəmi düşdü kimsə görmədi

Necə görməz oldu piyala gözlər

Gözlərinə nə göz dəydi

Nə gəldi balıq qulaqlarına bulaqlarının ətəyindən?

Hanı çərşəmbə surlarındakı geri sayım?

Su çərşəmbələrindəki buz tərli bardaqların

Bərəkət buğdası göyü düyünləyən nişanlı dırnaqlar

Gəlin barmaqları?

Nə toy tutuldu böyük toylarının başına

Və

Analıq qururuyla dolu göbəklər nədən gizləndi

Nədən nə zaman and içildi nənnində ninniləri boğmağa

Boğmağı kim öyrətdi

Kim ağıl çalma yerinə nağıl çalmaq öyrətdi?

Nağıllarını çaldılar uşaqlarımın aman...

Aşırdı qara bir qarğa qarı nənəmin çörək çıqqınını

Qovdu el-obasından

Yad el obasında bardaşını qurdurdu

Qabağına sərdi...

Başında qaravul durdu

Hankı xortdan cırtdanı qorxutdu

Kəhlikləri kim bayquş oxutdu?

``Xortumçu məmməd`` axı öz balan idi sənin

İçərdi sel çayları

Toxtadardı seli 

Qurtarardı qataraq ağzındakı suyu qaynar suya ``Qora yetim``i...

Aldılar ``Xortumçu Məmməd``ini

Saldılar ölüm inadıyla gölümə vay vay vay

Mənim ağ gəlinliyi kəfənləşən

Taxtı tabutlaşan gölüm!

...

Mən!

Hanı mən olacaydım gül şairi

Gölümə söy söyləyəcək

Boy boylayacaq sahilində

Bir yallıda

Bir oğlan bir qız

Bir Qırqız bir Özbəy bir Türkman...

Toy toylayacaydım Ülkər Ülkər, şaman şaman...

Göy gölü, Van gölün Urmu gəlinciyi ilədolandıracaydım

Xəzərimin başından belə...

Balam niyə belə?

Mən indi bu yaşımda kimdən yaş dilənim?

Üzümə hardan

Hansı uyuz it dərisi çəkim

Üzüm necə kəssin əsdirəbilim bir də Salmas yelin...

Ərzrum gədiyindəki həftə-dirəm gələn qarı Kərəm oğlum

Eyvaz balama necə deyim ağ sağğalımla

Sulduzuma necə deyim ``Sulu duzumsan?`` altından keçirsin qara papağının

Mişovun Kirişçisi dodağının qırağıyla gülsə başın dəbətsə...

Marağama nə deyim maraqlı gəlsin ağır yaralı Səhəndə

Boylanıb Bez qalasına Bakıma nə biçim anda verim Qız qalasına?

Mən...

Hanı mən el şairi olacaydım oturacaydım el xanıyla

At oynadıb ələm gəzdirəcəydim atamın ulduzlu hilalı özündən olan göy bayrağının altında

Mən

Hanı mən nə təhər olum göl şairi

Qurban deməyim qurban olum

Kəsməyim

Qurban kəsilim elimin gölünə

Gölümün elinə

Döşünə gül taxanmadan

Gözünə dik baxanmadan?

Hanı nə təhər

Necə?

Urmiye'li Türk Qoşar Fərın Səmsami - Həsrət

Bu Dünyanin Adı Həsrət

Gedənlərin Yükü Həsrət

Qalanların Payı Həsrət

Gülüb, Susub, Ağlasamda

Bu Dünyanın Adı Həsrət

Urmiye'li Türk Qoşar Fərın Səmsami - Adlım Urmiye'li Türk qoşar Məryəm Cəhangirinin Qızı

Urmiye'li Türk Qoşar İsmayıl ÜLKƏR

İsmayıl ÜLKƏR

Kirpik olsam çəkilsəm başıma
Yarım diz olsa
Yarım qol
Qucaqlansam!
Dünyamı bir bağ otağına döndərsəm Urmuda
Fəqət səni sevsəm
Qoyarsanmı?
-
Gəlməsən
Qalmasan
Gülməsən,
Gedib
Qalıb
Bucaqlansam
Ülkər ülkər ağlasam
Səni fəqət sevsəm dünyadan
Əlim sənə çatmadan
Qıyarsanmı?

Urmiye Şəhərinin demografik Yapısı

bilimsəl bilgilərə Görə Urmiye Şəhərində 90% Türk bulunmaqdadır, bunun dışında iran dövləti və radikal kürd örgütlərin Bölgənin Demografik yapısını dəyişdirmə çabaları bugün sunuclanaraq Urmiye Şəhərində 5/2-10% köçər kürd yerləşdirilmişdir.
kürdlər Urmiye şəhərində bir köçər Azınlıq qrup olmalarına Rağmən bölgədə böyük Güclərin zopası olduqları üçün və çeşidli devlətlər tərəfindən Türk kimliyinə və fərqli dövlətlərə qarşı qullandıqları üçün bugün Urmiye Şəhərini bir kürd şəhəri olaraq reklam etməktədirlər, bu radikal və irqçi kürd örgütlər böyük medyaya sahib olduqlari üçün dünya Uluslarına və örgütlərin propaganda yaparaq Urmiye Şəhəri dışında Batı Azərbaycan, Türk Yurdu Kərkük, Suriyədə Türk bölgələri və bölgəzmizdə bir çox Türk və başqa etnik şəhərlərə göz tikərək Terör, Şidət, irqçiliq, Güvənsizlik, soyqun,təhdid vs araclarını yaxşıca qullanaraq bölgədə bir Etnik təmizləmə siyasətini yürütməktədirlər.
bugün bölgədə yüzlərcə Terörist və silahli kürd örgütün var olması və yapdıqları Etnik təmizləmə siyasəti sunucunda bölgədə zorunlu köçlər gərçəkləşməktədir və bu zorunlu köçlər Bölgənin Demografik yapısını etkiləməktədir.
Demografik yapı tasarımında qullanılan Qaynaq:
iran şəhərləri Coğrafiya kültür - Urmiye - iran silahli Qüvvələr örgütü - Tehran 1379(200 ci il)- Səhifə 239

Urmiye Aşıq Mektebi - Aşıq Hüseyn Ozanlı (1926-1990)

Aşıq Hüsey Ozanlı ya Aşıq Ajan adı ile tanınan Hüseyn Sultani, 1926-cı ilde Urmiye Baranduzçay bölgesinin Ozan-Melik kendinde Alevi-Türk (Ehl-i Haq) bir ailede doğulmuşdur. Urmiye Mektebinin ustand aşıqları Aşıq Ferhad ve Aşır Derviş'den ders almışdır. Söylenenlere göre, Aşıq Hüseyn Urmiye Aşıq Mektebi mahnılarından başqa Anadolu xalq mahnıları ve Azerbaycan muğam havalarını da yaxçı ifa edermiş. 1990 ilinde vefat eden Aşıq Ajanın mezarı eyni bölgenin Topuzava kendindedir.

Kerkük'dan Urmiye Qoşuqu

Gözəl Urmu
Sular Bulanır Durur
Urmuyu Allah Qorur
kim Bizə Xani Çıxar
Allahtan Lənət Bulur
*****
Urmu Kültür Qaynağı
Gözün Qərəsi Ağı
Urmulu Həsrət Çəksə
Əridir Daşı, Dağı
*****
Urmunun Gözəl Adı
Heç Qırılmaz Qanadı
Baldan Şirindir Dadı
Düşmanları Çatladı.
Qoşar: Kərkük Elimizdın, Salah Behlul Camurcu

Urmiye Gölü Qoşuqu

Bu yol Urmu elinədi,
Çiçəyi nə,gülü nədi,
Sözüm Urmu gölünədi,
Urmu gölüm, quruma sən


Qışın deyil, yayın olum,
Gəlim sənin payın olum,
Axar olum, çayın olum,
Urmu gölüm, quruma sən.


Ellərimə hay salacam,
Kürü sənə tay salacam,
Gözlərimdən çay salacam,
Urmu gölüm quruma sən.


Dağ ətəyin təzədən tər,
Sahilindən duzları dər,
Sən qurusan fars sevinər,
Urmu gölüm, quruma sən.


Urmu gölüm,Urmu gölüm,
İnci gölüm, qumru gölüm,
Səndən yenə varmı, gölüm,
Urmu gölüm, quruma sən.

şair - Teyyar Sharif 
şekil-Urmu Gölü (Aydil )